PRACA W WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII

1 maja 2004 roku Polska została członkiem Unii Europejskiej. Od tego momentu, jako polscy obywatele, mamy prawo pracować w Unii Europejskiej. Od 1 maja 2004 roku wobec obywateli naszego kraju został również zniesiony obowiązek wizowy przy wyjeździe do krajów Unii Europejskiej, co oznacza, że Polacy podróżujący do krajów UE przekraczają granice na podstawie paszportu lub dowodu osobistego. Przed wyjazdem należy upewnić się, czy posiadany paszport będzie ważny przez co najmniej 3 następne miesiące, natomiast dowód osobisty przez co najmniej 6 miesięcy. Osoby podejmujące pracę w Wielkiej Brytanii, jeśli zamierzają być zatrudnione dłużej niż miesiąc, powinny się zarejestrować. Uwaga! Wniosek o rejestrację należy złożyć w ciągu miesiąca po podjęciu pracy, w przeciwnym razie osoba podejmująca pracę będzie traktowana jak zatrudniona nielegalnie.

JAK ZNALEŹĆ PRACĘ W WIELKIEJ BRYTANII?

Wiele ofert pracy można znaleźć w prasie i na stronach internetowych (www.monster.co.uk, www.jobsite.co.uk, www.britishjobs.net, www.topjobs.co.uk, www.jobsearch.co.uk), jednak poszukiwanie zatrudnienia nie powinno się do tego ograniczać. Złóż swoją ofertę w prasie albo skorzystaj z pomocy brytyjskiego publicznego urzędu zatrudnienia (www.jobcentreplus.gov.uk) oraz agencji pośrednictwa pracy.

Agencje zatrudnienia stanowią istotne źródło ofert pracy. Agencji tych należy szukać pod hasłem Employment Agencies bądź Personnel Consultancies w internetowych wyszukiwarkach Yellow Pages bądź książkach telefonicznych. Dobrym źródłem ofert dla poszukujących pracy są dzienniki, zarówno wydania papierowe, jak i internetowe, np. "The Guardian" (www.jobs.guardian.co.uk), "The Independent" (www.independent.co.uk), "The Times" (www.the-times.co.uk). Nie zapominaj, że warto nawiązać kontakt z potencjalnym pracodawcą jeszcze w Polsce, co umożliwiają specjalistyczne serwisy pośrednictwa pracy, np. Eures (www.ec.europa.eu/eures/home). Ponadto ofertami pracy za granicą dysponują wojewódzkie urzędy pracy (www.psz.praca.gov.pl). Dzięki nim, można znaleźć zatrudnienie w Wielkiej Brytanii, nie wyjeżdżając z Polski.

REJESTRACJA - SKŁADANIE WNIOSKU

W ciągu miesiąca po rozpoczęciu pracy w Wielskiej Brytanii musisz wypełnić formularz WRS (Worker Registration Scheme - Program Rejestracji Pracowników). Formularz ten jest dostępny na stronach www.workingintheuk.gov.uk oraz www.homeoffice.gov.uk.

Jeśli potrzebujesz pomocy w wypełnieniu formularza, zadzwoń pod numer 0114 259 6262 w Wielkiej Brytanii.

W przypadku składania wniosku po raz pierwszy należy przesłać:
- pismo od pracodawcy potwierdzające fakt zatrudnienia;
- 2 zdjęcia paszportowe;
- dowód osobisty lub paszport (oryginał);
- opłatę wynoszącą 90 funtów (do tego należy doliczyć koszt przesłania pocztą wniosku z dowodem osobistym - 5 funtów).

Jeśli nie złożysz wniosku w ciągu miesiąca, będziesz traktowany jak pracownik nielegalny.

Formularz należy przesłać (najbezpieczniej listem poleconym - Recorded Delivery bądź Special Delivery) na adres:

Worker Registration Team
Home Office
Walsall Road
Cannock
WS11 0WS
UK

Home Office jest odpowiednikiem polskiego MSWiA (Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji). Gdy wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, otrzymasz pocztą następujące dokumenty:
- kartę rejestracji (z nazwiskiem, rokiem urodzenia, fotografią i numerem identyfikacyjnym);
- zaświadczenie o rejestracji;
- dowód osobisty lub paszport.

W przypadku odrzucenia wniosku, otrzymasz pismo odmowne, dowód tożsamości oraz opłatę.

Nie muszą rejestrować się te osoby, które:
- pracowały legalnie przed 30 kwietnia 2004 nieprzerwanie przez 12 miesięcy (tj. przerwa w zatrudnieniu nie mogła wynosić więcej niż 30 dni);
- świadczą usługi pracodawcy, który ma siedzibę poza Wielką Brytanią;
- prowadzą działalność gospodarczą;
- pracują sezonowo.

Po roku zatrudnienia można ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały w Wielkiej Brytanii. Jeśli masz prawo do zamieszkania w Wielkiej Brytanii (np. jako obywatel państwa członkowskiego UE) to możesz w niej przebywać dowolnie długo bez pozwolenia na pobyt. Warto się jednak o ten dokument ubiegać. Posiadanie takiego pozwolenia może być korzystne w wielu sytuacjach, np. przy otwieraniu konta bankowego czy kupowaniu samochodu.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny zarejestrować się w Urzędzie Podatkowym. Należy dzwonić pod numer 0845 915 4515. Za opieszałość grozi grzywna wynosząca 100 funtów.

Pracując w Wielkiej Brytanii trzeba także posiadać National Insurance number (NI), czyli Numer Ubezpieczenia Społecznego. W tym celu należy zgłosić się do lokalnego Biura Pracy (JobcentrePlus). Pamiętajmy, że odmienne regulacje obowiązują na Wyspie Man, w Gibraltarze i na Wyspach Normandzkich.

PŁACA

Polacy podejmujący pracę w Wielkiej Brytanii mają te same prawa co obywatele brytyjscy w zakresie dostępu do pracy, wynagrodzeń i warunków zatrudnienia. Prawie wszyscy pracownicy powyżej 16-go roku życia, którzy skończyli naukę są upoważnieni do minimalnej płacy (National Minimum Wage - NMW). Jeśli masz 16 lub 17 lat, należy ci się przynajmniej 3 funty na godzinę. Pracownicy między 18 a 21 rokiem życia muszą otrzymać przynajmniej 4,25 funta na godzinę, a pracownicy powyżej 22 lat co najmniej 5,05 funta na godzinę. Od września 2006 stawki te mogą wzrosnąć.

Pracownicy rolni upoważnieni są do minimalnej płacy rolniczej (Agricultural Minimum Wage - AMW). W Anglii i Walii, należy ci się przynajmniej 5,05 funta na godzinę, jeśli jesteś zwykłym pracownikiem i masz skończone 19 lat. Jeżeli jesteś wykwalifikowanym pracownikiem, opiekujesz się zwierzętami lub potrafisz obsługiwać sprzęt, należy ci się przynajmniej 5,58 funta za godzinę. Jeżeli pracujesz więcej niż 39 godzin w gospodarstwie, przysługuje ci płaca za nadgodziny, która jest półtora razy większa od stawki podstawowej za godzinę.

Jeżeli jesteś zatrudniony na pełnym etacie, jesteś uprawniony do 4-tygodniowego płatnego urlopu raz na rok. Jeżeli nie weźmiesz urlopu, pracodawca musi zapłacić ci za te dni, których nie wykorzystałeś.

PRAWO DO OPIEKI ZDROWOTNEJ

Zatrudnieni i osoby zarejestrowane w Programie Rejestracji Pracowników (Workers Registration Scheme) oraz osoby samozatrudnione (prowadzące działalność gospodarczą) mają prawo do bezpłatnego korzystania z opieki zdrowotnej w szpitalach w ramach krajowej Służby Zdrowia (National Health Service - NHS) tak jak inni obywatele Unii Europejskiej.

W lokalnej przychodni należy zapisać się do konkretnego lekarza NHS. Uwaga: niektórzy lekarze przyjmują także prywatnie. Należy się upewnić, że pomoc lekarska udzielana jest na podstawie kontraktu z NHS, w przeciwnym wypadku trzeba będzie zapłacić za leczenie.
W Wielkiej Brytanii należy zapisać się do konkretnego dentysty. Większość stomatologów ma prywatne gabinety i trzeba się liczyć z pokryciem pełnych kosztów leczenia. Więcej informacji na ten temat znajdziesz pod adresem www.doh.gov.uk.
JAK ZNALEŹĆ PRACĘ W IRLANDII?

Irlandia, podobnie jak Wielka Brytania, zezwala bez ograniczeń na zatrudnienie na swoim terytorium obywateli nowych państw członkowskich. Pamiętaj: Polacy wyjeżdżający do Irlandii przekraczają granicę na podstawie paszportu. Jeśli zamierzasz pracować dłużej niż 3 miesiące, opłaca się choć nie jest to konieczne uzyskać zgodę na pobyt czasowy (residence permit).

ZGODA NA POBYT CZASOWY

W celu otrzymania zgody na pobyt czasowy w Irlandii, złóż podanie w Immigration Office (jeżeli mieszkasz w Dublinie) lub udaj się do lokalnego posterunku policji (Garda Station) (jeśli przebywasz poza stolicą). Weź ze sobą ważny paszport bądź dowód osobisty i dokumenty potwierdzające zatrudnienie.

Odpowiedź otrzymasz w ciągu 6 miesięcy od złożenia wniosku. Polakom podejmującym pracę w Irlandii przysługują w pełnym zakresie prawa pracownicze oraz obowiązujące tam warunki zatrudnienia.

POSZUKIWANIE PRACY W IRLANDII

Najlepszym rozwiązaniem byłoby znaleźć angielskiego lub irlandzkiego pracodawcę jeszcze przed wyjazdem z Polski. W tym celu możesz zamieścić swoje CV na stronie Eures (www.ec.europa.eu/eures/home), gdzie będą mieli do niego dostęp pracodawcy z całej Europy; strona umożliwia też odpowiadanie na oferty. Informacji o ofertach szukaj za pośrednictwem polskich wojewódzkich urzędów pracy (www.psz.praca.gov.pl); na stronie Irlandzkiego Ministerstwa Przedsiębiorczości, Handlu i Zatrudnienia (Department of Enterprise, Trade and Employment) www.deti.ie; na irlandzkiej stronie rządowej www.citizensinformation.ie; na stronach irlandzkich urzędów zatrudnienia: www.fas.ie, www.irishjobs.ie oraz na innych portalach z ofertami prac, np. www.stepstone.com, www.monster.ie.

Dobre źródło ofert stanowi również prasa irlandzka: "Irish Examiner" (www.examiner.ie), "Irish Independent", (www.independent.ie), "Irish Times" (www.ireland.com), "Sunday Business Post" (www.sbpost.ie), "Sunday Tribune" (www.tribune.ie).

CV I LIST MOTYWACYJNY

Ubiegając się o pracę na wyspach musisz przygotować dokumenty aplikacyjne w języku angielskim. Najlepiej przygotuj swoje CV według norm europejskich. Wzór takiego dokumentu (tzw. europass) jest dostępny na stronie. Europejskie CV wypełnione po angielsku (a także w innych językach) można znaleźć na stronie www.europass.cedefop.eu.int (CEDEFOB European Centre for the Development of Vocational Training). Powiel dokument nawet kilkanaście razy. Szukanie pracy to często długi proces. Zanim znajdziesz pracę, prawdopodobnie odwiedzisz wielu potencjalnych pracodawców, którym zostawisz swoje CV.

CENY PODSTAWOWYCH ARTYKUŁÓW

Koszty utrzymania w Wielskiej Brytanii są wyższe niż w Polsce, ale trzeba pamiętać, że ceny poszczególnych artykułów mogą być bardzo różne w poszczególnych sklepach. Przed wyjazdem można zorientować się w cenach podstawowych produktów na internetowych stronach sklepów:

ASDA (www.asda.co.uk) najtańszy supermarket na Wyspach
Safeway (www.morrisons.co.uk) dość tani
Tesco (www.tesco.com) raczej tani
Sainsbury's (www.sainsburys.co.uk) dość drogi
Waitrose (www.waitrose.com) drogi

Przygotowując się do wyjazdu trzeba się zaopatrzyć w przynajmniej 300-350 funtów (bez kosztów podróży). Należy pamiętać, że nie wszędzie na Wyspach Brytyjskich należność za pracę dostaje się co tydzień chociaż taki system dominuje zdarzają się wypłaty raz na miesiąc.

PODRÓŻ NA WYSPY

Koszt dojazdu autokarem do Anglii (do Londynu) to około 500 zł (w sezonie, w obie strony) - dokładna cena zależy od konkretnego przewoźnika, z kolei jadąc do Szkocji należy doliczyć koszt podróży z Londynu do Edynburga czy Glasgow, czyli ok. 25-30 funtów. Internauci polecają Eurolines i na stronie internetowej tego przewoźnika (www.eurolinespolska.pl) można zrobić symulację kosztów podróży. Jeżeli chodzi o podróż drogą powietrzną, zdecydowanie bardziej opłaca się nabyć bilet w tanich liniach lotniczych niż w tradycyjnych, z tym, że należy bilet zarezerwować najlepiej kilka miesięcy przed planowanym wylotem. Warto stale zaglądać na internetowe strony linii lotniczych i porównywać ich aktualną ofertę, ponieważ często zdarzają się promocje i okazyjne obniżki cen (np. www.lot.com, www.ryanair.com/pl, www.wizzair.com).

ZAKWATEROWANIE

Jeśli nie mamy zapewnionego noclegu u znajomych czy rodziny, warto wiedzieć, że noc w hostelu (schronisku) w Anglii kosztuje średnio 10-15 funtów. Najlepiej (póki nie znajdziesz stałego miejsca) zarezerwować przez Internet tygodniowy pobyt w hostelu, tak jest dużo taniej, a 7 noc jest zwyczajowo za darmo. Gdy będziesz szukać mieszkania, zajrzyj do lokalnych ogłoszeń w prasie, a także na strony www.wlondynie.co.uk i www.gumtree.com znajdziesz tam ogłoszenia o pokojach i mieszkaniach do wynajęcia, zobaczysz ile się płaci i za co. Bardziej opłacają się samodzielne poszukiwania niż przez agencje zawsze możesz negocjować cenę. Kaucja to zwyczajowo opłata za jeden miesiąc.
Na poniższych stronach znajdziesz dodatkowe informacje dotyczące różnych aspektów życia codziennego w Anglii i Irlandii np. komunikacji w wielkich miastach, zakupów, zakwaterowania:
www.irelandjobs.pl
www.polska-anglia.co.uk

Anna Treger