Czasowniki modalne: can i could - Modal Verbs: can and could

Formy:

Zdanie twierdzące:

I can - mogę; potrafię
you can - możesz
he/she/it can - może
we can - możemy
you can - możecie
they can - mogą

I could - mogłem/mogłam; potrafiłem/potrafiłam; mógłbym/mogłabym
you could - mogłeś/mogłaś
he/she/it could - mógł/mogła
we could - moglibyśmy/mogłybyśmy
you could - moglibyśmy/mogłybyśmy
they could - mogliby/mogłyby

Przeczenia:

I cannot = I can't - nie mogę
you cannot = you can't - nie możesz etc.

I could not = I couldn't - nie mogłem/mogłam; nie potrafiłem/potrafiłam; nie mógłbym/mogłabym
you could not = you couldn't - nie mogłeś/mogłaś

Pytania:

Can I? - Czy mogę?/Mogę?
Can you? - Czy możesz? Możesz? etc.

Could I? - Czy mogłem/mogłam?, Czy potrafiłem/potrafiłam?, Czy mógłbym/mogłabym?
Could you? - Czy mógłbyś/mogłabyś? etc.

Zasady użycia:

A) Czasownik can używany jest w czasie teraźniejszym i wyraża obiektywną/ogólną możliwość lub czyjąś umiejętność:

She can do it.
Ona może/potrafi to zrobić.

We can swim.
Potrafimy pływać.

W tym znaczeniu can może być zastępowany przez wyrażenie to be able to (być w stanie):

I can swim. = I am able to swim.
Potrafię pływać.

Can she run fast? = Is she able to run fast?
Czy ona potrafi szybko biegać?

B) Czasownik could używany w czasie przeszłym również wyraża obiektywną/ogólna możliwość:

I could swim when I was a boy.
Potrafiłem pływać, kiedy byłem mały.

Could you drive in 1970?
Czy potrafiłeś prowadzić samochód w 1970 r.?

W tym znaczeniu could może być zastępowany przez wyrażenie to be able to (być w stanie):

You couldn't play the guitar then. = You weren't able to play the guitar then.
Nie potrafiłeś wtedy grać na gitarze.

C) Wyrażenie to be able to jest również używane, kiedy chcemy powiedzieć o jakiejś szczególnej możliwości w przeszłości (jednorazowa czynność) . Nie użyjemy wtedy could:

I was able to get 20% off the price.
Udało mi się obniżyć cenę o 20%.

Although he was very drunk, he was able to find the door.
Mimo że był tak pijany, zdołał odnaleźć drzwi.

D) Z wyrażenia to be able to korzystamy także wtedy, gdy chcemy wyrazić możliwość w czasach, w których can i could nie występują:

Finally, George was able to fix the leaking tap.
Jerzy zdołał w końcu naprawić cieknący kran.

I will be able to come in June.
Będę mógł przyjechać w czerwcu.

We have been able to help them.
Mogliśmy im pomóc.

E) Czasownika could używamy również w trybie przypuszczającym:

Could you open the window, please?
Czy mógłbyś otworzyć okno?

I could fix it if I had the tools.
Mógłbym to naprawić, gdybym miał narzędzia.

F) Za pomocą can i could możemy wyrażać prośby, przy czym należy pamiętać, że could jest grzeczniejsze:

Can you do that?
Możesz to zrobić?

Could you do that?
Mógłbyś to zrobić?

I could do it.
Mógłbym to zrobić. / Mogłem to zrobić.

G) Potocznie używa się czasownika can i could w pytaniach o pozwolenie, ale część użytkowników języka uważa, że w tej funkcji poprawny jest tylko czasownik modalny may.

Can I come in?
Czy mogę wejść?

May I come in?
Czy mogę wejść?

H) Can't może być użyte do wyrażenia przypuszczenia mówiącego:

Alan can't be drinking again.
Nie wierzę, żeby Alan znowu pił.

W tej funkcji can't jest przeczeniem must:

It can't be true. You must be mistaken.
To nie może być prawda. Musisz się mylić.

I) Jeśli chcemy wyrazić, że coś w przeszłości było niemożliwe do wykonania lub coś nas zaskakuje w przeszłości, możemy użyć konstrukcji can (not) + bezokolicznik czasu przeszłego (have + imiesłów czasu przeszłego).

Uwaga! Can w tej konstrukcji używamy tylko w pytaniach i przeczeniach:

Queen Victoria can't have been that fat.
Królowa Wiktoria nie mogła być taka gruba.

She can't have eaten it all!
Nie mogła zjeść tego wszystkiego!

Where can they have gone?
Gdzie oni mogli pójść?

J) Jeśli zaś chcemy powiedzieć, że pewna czynność była w przeszłości możliwa, ale nie została wykonana, użyjemy konstrukcji could to + bezokolicznik czasu przeszłego (have" imiesłów czasu przeszłego):

She could have come.
Mogła przyjść. (ale nie przyszła)

You could have broken your arm!
Mogłeś złamać rękę!